آزمایشگاه بتن

آزمایشگاه بتن

آزمایشگاه بتن: بتن یک ماده مرکب است که عمدتاً از سیمان پرتلند، آب و سنگدانه (شن، ماسه یا سنگ) تشکیل شده است. هنگامی که این مواد با هم مخلوط می شوند، خمیر قابل اجرا را تشکیل می دهند که سپس به مرور زمان سفت می شود. این ماده یکی از متداول ترین مصالح ساختمانی است که به طور گسترده در ساختمان ها، پل ها، جاده ها و سدها استفاده می شود. کاربردهای آن از کاربردهای سازه ای گرفته تا پاویورها، حاشیه ها، لوله ها و زهکشی ها را شامل می شود. اما بتن تنها یکی از مصالح ساده ساختمان سازی نیست. به علت ساختاری که دارد، نقش اصلی در تامین استحکام و مقاومت ساختمان ایفا می کند. از این رو، بسیار مهم است که این ماده بر اساس استاندارد تولید شود تا زیرساخت و پایه سازه ها، با مشکل مواجه نشوند. حال سوال این است که چگونه می توان از درستی بتن تولید شده مطمئن شد؟ چه معیار هایی برای سنجش کیفیت بتن باید در نظر گرفته شود؟

 

 

آزمایشگاه بتن، یکی از آزمایشگاه های مهندسی عمران است که با هدف تولید محصول استاندارد تاسیس می شود. در این آزمایشگاه، مطالبی مانند نحوه ساخت بتن، بدست آوردن مقاومت دلخواه، ساخت بتن بادوام، مبارزه با عواملی که باعث خورده شدن بتن می شوند و ... مورد بررسی قرار می گیرد. در اصل آزمایشگاه بتن،  برای کنترل بتن است و به صورت روزانه نمونه هایی دریافت شده و آزمایش های لازم روی آن انجام می شود. نمونه هایی که در ایران کاربرد دارند، قالب های 15*15*15 هستند. آزمایش هایی که روی بتن انجام می شود به شرح ذیل هستند:

• تعیین زمان گیرش سیمان هیدرولیکی توسط سوزن
• استاندارد برای غلظت نرمال سیمان هیدورلیکی
• استاندارد تعیین مقاومت خمشی ملات سیمان هیدرولیکی
• استاندارد برای تعیین جرم حجمی سیمان
• استاندارد برای تعیین نرمی سیمان پرتلند با استفاده از دستگاه نفوذپذیری هوا
•  استانداد تعیین مقاومت کششی ملات سیمان
• استاندارد برای دانه بندی مصالح سنگی ریزدانه و درشت دانه به وسیله الک

با توجه به ضرورتی که آزمایشگاه بتن دارد، شرکت های مختلفی اقدام به تاسیس این آزمایشگاه می کنند تا ساخت و ساز بناها همواره طبق استانداردهای جهانی و با مصالح مرغوب، انجام شوند.

شرایط تاسیس آزمایشگاه بتن

آزمایشگاه بتن همواره یکی از اساسی ترین پایه های صنعت ساختمان سازی بوده است، زیرا عاملی مهم و تعیین کننده برای استحکام و مقاومت تمامی سازه ها است. از این جهت، برای راه اندازی این آزمایشگاه شرایط خاصی باید احراز شود. از دانش افراد موسس گرفته تا لوازم و تجهیزات مورد استفاده، تمامی موارد به صورت دقیق و محاسبه شده از پیش تعیین شده اند. 

آئین نامه آزمایشگاه بتن

در وهله اول، تاسیس آزمایشگاه باید مطابق با آئین نامه باشد. بر اساس ماده 1، 2 و 4 قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان و مواد 4 و 10 آئین نامه اجرایی آن، برای دستیابی به کیفیت استاندارد خدمات مهندسی ساختمان، دستورالعمل تشخیص صلاحیت و صدور پروانه اشتغال به کار ابلاغ شده است. این آئین نامه حدود وظایف و مسئولیت های خدمات فنی آزمایشگاهی بتن را تعیین کرده است، که عبارتند از: 

 

 

کنترل کیفیت مصالح تشکیل دهنده شامل سیمان، سنگدانه، آب، مواد افزودنی و پوزولانها، بتن

1. دانه بندی، تعیین رطوبت، میزان جذب آب، تعیین وزن مخصوص، مقاومت در برابر سایش، تعیین افت وزنی سنگدانه ها در برابر سولفات سدیم و منیزیم، تعیین پتانسیل واکنش قلیایی سنگدانه ها، تعیین مقاومت در برابر ضربه، تعیین میزان کلرور و سولفات سنگدانه ها، تعیین درصد تطویل و تورق
2. تعیین میزان کلرور و سولفات آب، تعیین ph، تعیین کل مواد محلول و میزان سختی کل آب
3. زمان گیرش سیمان، مقاومت فشاری و کششی ملات سیمان، تعیین نرمای سیمان، تعیین درصد عناصر تشکیل دهنده، افت سرخ شدن سیمان (L.O.I)
4. تعیین اثر مواد افزودنی و پولازونی بر خواص بتن
5. بررسی انطباق مصالح مصرفی با استانداردهای مربوطه
6. ارائه طرح اختلاط بتن
7. انجام سایر موارد مربوطه
8. ارائه گزارش به کارفرما

ارزیابی وضعیت سازه بتنی 

 بررسی فرمول کارگاهی و طرح اختلاط بتن، تعیین مقاومت فشاری بتن، تعیین مقاومت کششی ( دو نیم شدن )، تعیین اسلامپ بتن، تعیین مقدار هوای بتن تازه، وزن مخصوص بتن، عیار بتن (مقدار سیمان)، نمونه برداری از بتن تازه در محل، مغزه گیری از بتن سخت شده، آزمایشات غیر مخرب بتن به طریق ماورا صوت (اولتراسونیک)، تعیین حدود مقاومت فشاری بتن سخت شده با استفاده از چکش اشمیت، تعیین نفوذ کربناتاسیون، تعیین میزان خوردگی آرماتور

•  تعیین نوع و مقاومت مصالح عناصر سازه های مختلف مانند میلگرد، دال ها، ستون ها، تیرها و اتصالات و ...
• انجام د ادن آزمایش های کششی، فشاری و خمشی بر روی انواع عناصر سازه ای
• انجام آزمایش و تعیین خرابی بر روی انواع اعضا باربر فولادی و بتنی
• رفتارنگاری (monitoring) سازه مختلف و آسیب دیده جهت برآورد خسارت و تعمیرات
• انجام سایر موارد مربوطه
• ارائه گزارش با کارفرما

پس از فراهم کردن زمینه برای اصول اعلام شده در آئین نامه، عوامل دیگری که توسط وزارت راه و شهرسازی وضع شده است، باید انجام شود. دستورالعمل این وزارت به شرح زیر است:

 ثبت شرکت:

شرط ابتدایی تاسیس آزمایشگاه بتن باید بر اساس یکی از شرایط قانون تجارت ثبت شده و پس از تاسیس، در روزنامه های رسمی آگهی شود.

مشخص شدن خدمات فنی آزمایشگاه:

خدماتی که آزمایشگاه ارائه می دهد و همچنین نحوه انجام آنها، باید به صورت کامل مشخص شود. در واقع شرکت باید اعلام کند که حوزه فعالیتی آن در زمینه آزمایش بتن ژئوتکنیک یا جوش در ساخت و ساز است. بعلاوه، شرکتی که خدمات فنی آزمایشگاهی را ارئه می دهد، باید عضو حقوقی سازمان نظام مهندسی ساختمان در استان خود باشد.

فعالیت مدیر عامل شرکت در خدمات فنی:

مدیر عامل باید پروانه اشتغال به کار در مهندسی ساختمان داشته و مدرک تحصیلی در یکی از زمینه های خدمات شرکت باشد.

وجود فرد متخصص در هریک از گرایش ها:

از شروط اصلی این است که برای هر یک از خدماتی که ارئه می شود، یک فرد متخصص به صورت تمام وقت عضو هیئت مدیره آن گرایش باشد. همچنین باید مدرک تحصیلی متناسب با آن گرایش را داشته باشد.
حد صلاحیت و ظرفیت اشتغال به کار و تجهیزات مورد نیاز آزمایشگاه بتن نیز بر اساس ضوابط تعیین شده است. 

 

 

مدارک مورد نیاز برای صدور پروانه تاسیس آزمایشگاه بتن

1. اصل و تصویر پروانه اشتغال به کار معتبر اعضای هیئت مدیره

2. اصل و کپی مدرک تحصیلی هیئت مدیره

3.  یک نسخه اساسنامه و روزنامه رسمی

4. ارائه مدرک عضویت در سازمان نظام مهندسی

5. سوابق حرفه ای اعضا

6. وسایل تجهیزات آزمایشگاهی متناسب با نوع خدمات و پایه مطابق جدول

7. داشتن مکان مناسب

حقوقی کردن پروانه نظام مهندسی

سوالی که پیش می آید این است که آیا برای تاسیس آزمایشگاه بتن، تمامی افراد صاحب امتیاز و مدرک داشته باشند؟ نمی توان بدون داشتن مدرک نسبت به تاسیس آزمایشگاه اقدام کرد؟ یکی از طرق راه اندازی آزمایشگاه بتن، اجاره پروانه نظام مهندسی و یا حقوقی کردن پروانه نظام مهندسی است. به این معنی که شخصی که پروانه اشتغال دارد، امتیاز مدرک خود را به صورت حقوقی به فرد دیگری واگذار می کند تا با استفاده از آن، شرکت و یا آزمایشگاه خود را تاسیس کند. برای انجام این کار باید مراحلی طی شود.

شرکت عضو نظام مهندسی با مهندس دارای پروانه اشتغال طبق توافق اولیه ای که دارند، قرار دادی منعقد می کنند. در این قرار داد مبلغ مورد توافق و مدت زمان همکاری ثبت می شود. 

 مبلغی به عنوان پیش پرداخت از طرف شرکت پرداخت شده و در ازای آن، پروانه مهندس تحت اختیار شرکت قرار می گیرد. این امر به دو دلیل انجام می شود؛ اول اینکه شرکت مطمئن شود پروانه اشتغال مهندس آزاد است، دوم اینکه شرکت این اطمینان را داشته باشد که در این مدت، مهندس با شرکت دیگری همکاری نمی کند و به قرارداد پایبند است.

پس از امضای قرارداد، شرکت پاره ای از امور اداری را انجام می دهد و یک روز برای خود اظهاری تعیین می شود. منظور از خود اظهاری امضای فرمی است که به موجب آن مهندس تایید می کند به عضویت شرکت در آمده و پروانه اش را در اختیار آنها قرار داده است.
چنان چه فردی به واسطه پروانه خود در شرکت حقوقی عضو شده باشد، می تواند در دو سمت شاغل و یا عضوی از هیئت مدیره باشد. این در صورتی است که عضویت بعنوان شاغل مسئولیت کمتری نسبت به هیئت مدیره دارد.

هزینه احداث آزمایشگاه بتن

آزمایشگاه بتن شامل تجهیزات و دستگاه هایی می شود که در فرآیند ارزیابی بتن استفاده می شوند. هزینه ی تاسیس شامل تهیه دستگاه ها، مواد، استخدام نیروی کار و در نظر گرفتن یک مکان مناسب  می شود. متراژ آزمایشگاه باید به قدری باشد که مناسب قرار گرفتن تجهیزات باشد، و همچنین فضای کافی برای کار کردن نیروی مشغول به کار را داشته باشد.